Metropoolregio Amsterdam 6 juni 2024
Dit artikel komt uit de laatste editie van ons magazine. Lees de volledige uitgave hier!
Bedrijventerreinen vervullen een belangrijke economische functie: op de 3800 bedrijventerreinen in Nederland wordt circa 40% van het bbp gegenereerd en is 30% van de werkgelegenheid gevestigd. Ook hebben ze veel impact op de leefomgeving en spelen ze een rol bij de verduurzamingsopgave. Toch is daar relatief weinig aandacht voor. Wij willen dat veranderen en zijn al jaren actief op dit thema.
In Nederland is iets minder dan een kwart van het bebouwde oppervlak een bedrijventerrein. Het kabinet verwacht richting 2050 een groei van bijna 3% fysieke ruimte voor bedrijventerreinen. Deze uitbreiding is noodzakelijk vanwege de groei van de beroepsbevolking en de noodzaak aan ruimte voor de overgang naar een duurzaam energiesysteem. Lange tijd kregen bedrijventerreinen, in tegenstelling tot bijvoorbeeld de industriële clusters (zware industrie), relatief weinig aandacht: in het Klimaatakkoord worden bedrijventerreinen bijvoorbeeld niet genoemd. Er wordt traditioneel vooral gefocust op de landschappelijke effecten van datacenters, grootschalige distributiecentra (‘verdozing’) en de concurrentie van bijvoorbeeld de noodzaak tot woningbouw met de ruimte die bedrijventerreinen innemen.
Kans voor verduurzaming, kiezen voor ruimte
Er is weinig beleid gericht op de verduurzaming van bedrijventerreinen zelf, waarin de verschillende duurzaamheidsopgaven worden geïntegreerd. Het unieke karakter van meerdere, andersoortige bedrijven die bij elkaar zijn gevestigd biedt wel (koppel)kansen om de verduurzaming van de Nederlandse samenleving en economie te versnellen en de brede welvaart in Nederland te vergroten. Voor een groot aantal duurzaamheidsmaatregelen is georganiseerde samenwerking op bedrijventerreinen cruciaal. Zonder hulp van de overheid krijgen ondernemers deze samenwerking echter onvoldoende van de grond. De verduurzaming van bedrijventerreinen heeft daarom een impuls nodig.
Het streven naar radicaal minder en efficiënter gebruik van grondstoffen noopt tot belangrijke veranderingen in de industrie, verwerking, consumptie en logistiek van materialen en goederen. De ontwikkeling van nieuwe locaties of herinrichting van bestaande locaties (zoals bedrijventerreinen of havens) kan vele jaren vergen. Bovendien zijn de locaties ook gewild voor andere functies. Daarom is beleid op ruimtelijk gebied nu van belang. Overheden zullen de belangen van verschillende functies en doelen tegen elkaar moeten afwegen om vertraging van de transitie naar een circulaire economie te voorkomen. Het is belangrijk om locaties die van cruciaal belang zijn voor de circulaire economie aan te wijzen en ervoor te zorgen dat deze beschikbaar zijn én blijven voor circulaire activiteiten, door bijvoorbeeld flexibiliteit en adaptiviteit in te bouwen. Zo kan worden voorkomen dat onomkeerbare keuzes worden gemaakt die de transitie naar de circulaire economie in de weg kunnen staan. Ruimte voor bedrijven en ruimte voor woningbouw zal de komende jaren daarom moeten samengaan. Voldoende ruimte voor bedrijven is immers noodzakelijk voor een gezonde economie én duurzame transities.
Onze inzet
VNO-NCW West is al jaren actief op dit thema. We zitten aan tafel bij het ministerie van Economische Zaken en Klimaat, bij de Provincies Noord- en Zuid-Holland, maar ook in verschillende bestuurlijke regio’s en steden. VNO-NCW West vraagt aan alle tafels om integraal naar opgaven te kijken en ondernemers daarin goed mee te nemen. Geld moet verdiend worden voordat het verdeeld wordt en juist bedrijven kunnen een belangrijke bijdrage leveren aan maatschappelijke opgaven. Wij zetten daarom vooral in op behoud van ruimte voor bedrijventerreinen. Niet alleen vanwege de werkgelegenheid en de economische toegevoegde waarde, maar ook omdat de energietransitie en de zero-emissie bevoorrading van de stad vaak vanaf bedrijventerreinen plaats zal vinden. Om te zorgen dat het woon-werkverkeer zoveel mogelijk beperkt blijft, organiseren we graag plek voor werk dichtbij werknemers, zodat werk en wonen samengaan.
Nu is er al een kleine stap in de goede richting, want vanuit het ministerie van Binnenlandse Zaken is in samenwerking met het ministerie van Economische Zaken een subsidie beschikbaar gemaakt om te helpen in het organiseren van bedrijventerreinen. Bij de uitrol hiervan is VNO-NCW landelijk en regionaal betrokken. Mede dankzij onze inzet worden bedrijventerreinen niet langer gezien als verouderde plekken met dozen die woningbouw in de weg staan, maar als kansrijke locaties voor zowel economie als energietransitie. Het werk is echter nog niet af en we gaan deze uitdaging aan met bedrijventerreinenverenigingen en ondernemers op in de regio. Ondernemers zetten graag de eerste stappen op het gebied van verduurzaming van hun bedrijfsactiviteiten, bevoorrading en mobiliteit en hebben vanwege netcongestie ook een groot belang om in te zetten op innovatie en onderlinge samenwerking. We zetten ons daarom verder in voor het versterken van de organisatiegraad en samenwerking tussen ondernemers op bedrijventerreinen. Wij pakken deze handschoen actief op door het organiseren van bijeenkomsten en het voorzien van informatie, maar zijn op deze punten ook in gesprek met alle beleidslagen. Jouw input is daarbij van harte welkom!
Bekijk ook ons lobbystandpunt over bedrijventerreinen
De Raad voor de Leefomgeving deed onlangs drie voorstellen aan het kabinet:
1. Schets een toekomstbeeld van duurzame bedrijventerreinen, gekoppeld aan meetbare tussendoelen met een helder tijdpad, en ontwikkel een duurzaamheidslabel voor bedrijventerreinen. Dit ontzorgt ondernemers door complexe wet- en regelgeving overzichtelijk te maken.
2. Stimuleer georganiseerde samenwerking middels fiscale voordelen, subsidies voor collectieve verduurzamingsprojecten en financiering van gezamenlijke inhuur van een parkmanager. Maak het uiteindelijk wettelijk verplicht voor ondernemers op een bedrijventerrein om zich aan te sluiten bij een Vereniging van Eigenaren en Gebruikers.
3. Laat het Ministerie van Economische Zaken en Klimaat namens het Rijk de nationale kaders stellen. Geef de provincies een centrale rol en laat hen de regionale regie voeren. Gemeenten zijn als bevoegd gezag de eerst aangewezen gesprekspartner van bedrijventerreinen. Maak van Regionale Ontwikkelingsmaatschappijen (ROM’s) expertisecentra voor verduurzaming van bedrijventerreinen.
